Dit is het programma van Ensor 2024!

Oostende eert James Ensor met een veelzijdig stadsfestival

In 2024 is het 75 jaar geleden dat kunstenaar James Ensor overleed in Oostende, de stad waar hij zijn hele leven woonde en werkte. Zijn geboortestad Oostende eert gedurende negen maanden de kunstenaar met een veelzijdig stadsfestival. Zes tentoonstellingen in Mu.ZEE, het James Ensorhuis, Fort Napoleon en de Venetiaanse Gaanderijen vormen de ruggengraat van een cultureel hoog jaar. Met maar liefst meer dan 100 activiteiten op de teller baadt de volledige stad in Ensorsfeer.

Zes tentoonstellingen vormen de ruggengraat van een veelzijdig stadsfestival

Het Ensorjaar gaat van start op 16 december met de expo Rose, Rose, Rose à mes yeux! - James Ensor en het stilleven in België 1830 - 1930 in Mu.ZEE. Het is de eerste tentoonstelling ooit volledig gewijd aan de stillevens van Ensor. De tentoonstelling toont hoe Ensor het 19de-eeuwse stilleven interpreteert en verder doet evolueren.

Tijdens het eerste weekend opent ook de kindvriendelijke doe-expo Grote kunst voor kleine kenners, gebaseerd op het kinderboek, de deuren in het Fort Napoleon. Het wordt een hernieuwde samenwerking met Thaïs Vanderheyden (Spiekpietjes). De expo laat kinderen op een verrassend originele wijze kennismaken met de grootmeester. Jong en oud kunnen zich uitleven in een interactieve zoektocht die hen op een creatieve manier helpt om de wereld van James Ensor beter te begrijpen.

Ook het James Ensorhuis speelt tijdens het Ensorjaar een belangrijke rol. Bezoekers kunnen er ronddolen in de geest van de kunstenaar en ontdekken het huis waar hij jarenlang woonde en werkte. Daarnaast lopen er drie tijdelijke expo’s die elk een bijzonder aspect van Ensor belichten. Vanzelfsprekend kunnen Zelfportretten niet ontbreken. Tijdens de zomermaanden loopt De intrede van Christus in Brussel in 1889. ‘De Intrede’ is hét internationale meesterwerk van Ensor. Helaas behoort het sinds 1987 tot de collectie van het Getty-museum in L.A. en zal het nooit meer terugkomen. Maar in het Ensorhuis bevindt zich een kopie op ware grootte, exact op de plaats waar het origineel hing, in het Blauwe salon. Een speciale zomerexpo geeft duiding bij de vele markante details. In de tweede jaarhelft loopt Satire, Parodie, Pastiche. Nogal wat werken van Ensor worden immers gekenmerkt door humor, satire en karikatuur.

Tijdens de zomermaanden vindt in de Venetiaanse Gaanderijen de expo Oostende, Ensors denkbeeldige paradijs plaats. Ontdek de unieke band tussen James Ensor en zijn geboorteplaats Oostende. Terwijl Oostende zich als toeristische en culturele bestemming ontwikkelde tot de Koningin der Badsteden, ontwikkelde Ensor er zijn artistieke vaardigheden en visie. Niet alleen zijn kunst, maar ook zijn leven is verweven met de stad Oostende. Wanneer zijn 'denkbeeldige paradijs' bedreigd wordt, ontwaakt de activist in Ensor.

Meer dan 80 initiatieven geven het stadsfestival mee vorm

Het Ensorjaar is meer dan enkel een museaal gebeuren, het is een veelzijdig stadsfestival dat verschillende facetten van James Ensor belicht.

“We willen niet zomaar activiteiten”, zo luidde de oproep voor het Oostendse stadsfestival. “Ensor was een boeiende, verrassende, innovatieve, provocerende, satirische, ... kunstenaar. Zijn rijke persoonlijkheid bevat voldoende facetten om ook vandaag mensen te inspireren. Dat hoeft heus niet ‘één-op-één’ te zijn, integendeel: laat je verbeelding maar werken, zoals ook de zijne gewerkt heeft. We staan open voor alles wat, breed geïnterpreteerd, respect heeft voor de spirit van Ensor.“

De kern was een nauwe samenwerking met essentiële sectoren zoals kunst, cultuur, toerisme, handel en horeca. Een toegewijde stuurgroep, bestaande uit vertegenwoordigers van deze sectoren, creëerde een gevarieerd programma dat de veelzijdigheid van de stad weerspiegelt.

Het enthousiasme van heel wat kunst- en cultuurorganisaties, individuele kunstenaars, handelaars, horeca-uitbaters en verenigingen maakt het een uniek gebeuren. Ze zetten mee hun schouders onder het stadsfestival met spraakmakende evenementen, belevingen en expo’s.

Tentoonstellingen

Naast de zes vermelde tentoonstellingen, zijn er nog een twintigtal andere, met zeer verschillende invalshoeken. Zo ensceneren Mike Louagie en Lien De Ruyck een interactieve foto-tentoonstelling, waarbij ze de minder bekende raakvlakken en spanningsvelden tussen twee mythische Belgische figuren, James Ensor en Adrien de Gerlache, verkennen.

Vijf Oostendse galeries bundelen hun krachten voor een project ‘Influensored’, waarbij men de schijnwerpers zet op hedendaagse kunstenaars die reflecteren over de geestelijke nalatenschap van Ensor.

Kunst in de publieke ruimte

Ook in de publieke ruimte kun je niet om Ensor heen. Zo zal bijvoorbeeld de nieuwe editie van het street art festival The Crystal Ship volledig in Ensorsfeer baden.

Op het Stationsplein zal de vijf meter hoge blikvanger ‘Het masker van Ensor - Vive’ de aandacht trekken. De grote buste is een project van Passion4Wood en kunstenaar Maxime Van Besien en tevens de eerste in België volledig opgetrokken uit natuurlijke materialen, hout en stro.

Muziek

Ook voor muziekliefhebbers staan gedurende het Ensorjaar tal van activiteiten op de kalender. Casco Phil brengt drie spetterende concerten georganiseerd in het prachtige kader van het Kursaal, met muziek van Ensor, Elgar en een hommage aan Caruso.

Daarnaast zijn er heel wat lokale muziekverenigingen zoals het Sint-Jozefskoor, Camerata Ostendia en Ier en Gunther die muziek brengen uit de tijd van Ensor.

Podiumkunsten

Ook voor wie van theater houdt, staat in 2024 heel wat op de planning. Acteur Dries Vanhegen is al jaren passioneel enthousiast over de complexe figuur James Ensor. Samen met muzikant Serge Feys brengt hij met ‘Ensor est un fou/Ensor is zot’. Vanhegen leest en verzamelt alles wat over en van Ensor te vinden is. Hij hertaalt zijn tirades, zijn hunker en honger, zijn eenzaamheid ...

Marionettentheater Kallemoeie brengt een nieuwe Ensormarionet tot leven en creëert een Ensorvoorstelling, in het Oostendse dialect. Een gepast gebaar, wetend dat Ensor Kallemoeie in 1929 uitnodigde om voor een uitgelezen publiek uit de kunstwereld op te treden. De meester bracht nadien openlijk hulde aan de spelers om hun kunstig spel en krachtige enscenering.

Literatuur

Jan Bultheel publiceert met ‘Onze James, de vrouwen van Ensor’ een graphic novel. Uitgeverij Lannoo publiceert het boek meteen in het Nederlands én het Frans.

Kinderen

Kinderen voorop tijdens het Ensorjaar, maar liefst één op de tien activiteiten is speciaal gericht op kinderen en families. Heel wat activiteiten nemen de jongste Ensorfans mee op sleeptouw, ze dagen kinderen uit om te ontdekken, te experimenteren en te leren over kunst. We noteren speciale Ensorprojecten in Theater aan Zee, de scholen van Bewonderwijs, het VTI en het Ensorinstituut, De Grote Post, Mu.zee.um, Conservatorium aan Zee en Kunstacademie aan Zee.

Participatie

In het project Het Narrenschip ontmoeten zes professionele plastische kunstenaars en zes outsiderkunstenaars elkaar, met James Ensor als gedeelde inspiratiebron. O.a. Koen Van Mechelen, Arpaïs Du Bois, Koenraad Tinel en Fred Bervoets zegden toe.

Handel en horeca

Oostendse ondernemers eren hun James Ensor. Gedurende het Ensorjaar kun je bij tal van handelaars de winkel buiten lopen met een Ensor 2024 winkeltas. Daarnaast kun je in heel wat etalages verschillende kunstvormen ontdekken in een atypisch kader, door het wandel- en fietscircuit ‘Elle adore le noir’.

Ook in de Oostendse restaurants wordt de meester tijdens het Ensorjaar in de verf gezet. Heel wat chefs laten zich inspireren door James Ensor en toveren een kunstwerk op het bord van de restaurantbezoeker.